BLOG #2: Who is to blame? De ontbossers van West Afrika.

Geplaatst door Jan Maurits Kemps op vrijdag 3 juli 2015

Het valt telkens weer op. De houtsector wordt aangezien als de grootste ontbosser van West Afrika. En diegene die de verhalen en verslagen van Greenpeace en consorten leest zou dat nog gaan geloven ook. En ook ik moet eerlijk zijn, telkens als ik in de haven van Douala ben, van waaruit het meeste hout verscheept wordt van Kameroen, Congo-Brazzaville en de Centraal Afrikaanse Republiek, denk ik "wat wordt er veel hout gekapt". En het is niet alleen een gedachte, het is ook zo! Maar zijn die zagerijen dan de grootste ontbossers? .. ik denk van niet! Ik heb de laatste 15 jaar best al wat tropische bossen in de wereld gezien. En er wordt gekapt, maar er is wel een onderscheid.
- er wordt in bossen gekapt.
- er worden bossen gekapt.

Europese ontbossing
Laten we zelf eens 500-1000 jaar terug kijken. Wat had Europa toen? Bossen! Veel bossen! En wat hebben we nu? Steden, dorpen, wegen, landbouw! Allemaal tbv van onze welvaart! Door onze populatiegroei en ontwikkeling hebben onze bossen plaats moeten maken. We zijn zelf de grootste ontbossers geweest, en nu willen we voorkomen dat "ontwikkelingslanden" ons voorbeeld volgen?

India heeft het momenteel het beste begrepen. Tijdens de kolonisatie van de Britten is daar de "Indian Forest Act, 1927" gekomen. Een soort wet/akkoord waarin wordt gesteld dat er slechts onder strikte omstandigheden gekapt moet worden. En deze wet is nog steeds van kracht. Wel een probleem, want om aan zijn hout te komen, moet India gaan importeren. En behoorlijk veel ook! De verwachting is dat de houtbehoefte van India tussen nu en 2021 gaat verdrievoudigen.

Laten even terug kijken naar de West-Afrikaanse landen. Die hebben nu een gemiddelde groei van ca. 2,5% (Nederland 0,4%). Dat heeft een behoorlijke impact op de bouw van huizen, wegen, landbouw en veeteelt. Importeren van groeten, fruit en vlees is doorgaans geen optie omdat het deze bevolkingsgroep aan geld ontbreekt. In de plaats daarvan wordt bos omgezet naar landbouw. Hele vlaktes worden platgebrand rondom steden en dorpen om zich lokaal te kunnen voorzien groente, fruit en vlees. En wie treedt er op tegen deze vorm van ontbossing, of misschien beter gezegd "ontwikkeling"? In West-Afrika niemand.

Dubbelzinnig beleid
WWF, Les Amis de la Terre,... hebben dan van die geniale ideeën om deze bevolking te helpen met het maken van producten die niet ten koste gaan van bossen. Zo wordt er gestimuleerd om houtskool te maken van het afval van de zagerijen, of het maken van (bak)stenen. Dit kan dan vervolgens verkocht worden en met de opbrengst kunnen dan weer levensmiddelen gekocht worden. Beetje vreemd, tóch? Zeker als je weet dat ze hier enorm vruchtbare grond hebben en een warm en vochtig klimaat. Als je een bezemsteel in de grond steekt, komen er nog wel blaadjes aan. En dan ga je vertellen dat groente en fruit gekocht moeten worden? ..uit Europa, van die overproducties die groeien met kunstmest, kunstlicht en beregening.

En dan hebben we in deze landen de opkomst van de productie van palmolie en rubber. In de categorie "ontbossers" zijn dit wel de grootste! Alles verdwijnt! Kaalslag. Geen bomen, riviertjes of dieren blijven er over. Alle originele fauna en flora moet plaats maken voor een vlak terrein en daarop zetten we palmbomen. Kan dat dan wel? Ik ben er van overtuigd dat de opkomst van palmolie mondiaal de grootste oorzaak van ontbossing is sinds midden jaren '90. Voorstanders van palmolie-productie stellen dat het hier gaat om een vorm van duurzaam landgebruik. Een van de argumenten die hiervoor worden aangevoerd is dat de palmen de bodem permanent bedekken, zodat deze is beschermd tegen bodemerosie. Het gaat hier dus alleen om een (mogelijk) voordeel ten aanzien van grond die van zichzelf niet met bomen begroeid was. Maar in de meeste tropische landen hebben bossen hiervoor plaats moeten maken.

Palmolie plantages, de grote boosdoener
Sinds een paar jaar hebben we er een nieuwe ontbosser in West-Afrika bij. En een serieuze ook, iets minder erg dan de palmolieplantages, maar toch met een geweldige impact. Mining! Goud, diamanten, ijzer-en aluminiumerts. Het systeem is niet zo moeilijk. West-Afrikaanse overheden geven vergunningen uit aan, doorgaans buitenlandse, bedrijven om naar grondstoffen te zoeken. In het totaal werden er alleen in Kameroen in 2014 ruim 1200 vergunningen afgegeven. In ruil geven deze bedrijven of zelfs landen (China) infrastructuur terug. Wegen, havens, ziekenhuizen, niets is hen te veel. Met groot materieel worden bossen kaal geveegd en worden putten gegraven. Doorgaans niet al te diep, maar als er niets te vinden is zijn ze weg. Wat blijft er over? Geen bos, geen fauna, geen flora. Gewoon een omgeploegd stuk grond. Herplant-plicht? Nope... Forest 's gone. En dit allemaal in virgin forest...

Bovenstaande was allemaal in de categorie "er worden bossen gekapt" en die bossen die worden gekapt zijn ineens weg, het is een eenmalige actie, één keertje pijn.

Dan die GROTE ontbosser, de zagerij die de boosdoener is. Ja, want "er wordt in bossen gekapt" en dat is een continu proces en dat doet een NGO continu pijn...en die pijn willen ze stoppen.
Om een bosconcessie te krijgen moet je eerst een bosbeheersplan maken. En dit op basis van de geldende wetgeving. Aantal te kappen stammen per hectare, diameter van de stam, wegen om de stammen uit het bos te trekken, alles moet vooraf bepaald worden. En nee, die zagerij doet geen kaalslag! Die heeft er zelfs geen belang bij om een stam met een kleine diameter te trekken. Het rendement is immers te laag. Het is zelfs zo dat als er in een oerbos door een zagerij gekapt is, er een jaar later niets meer van te zien is. Ik moet misschien correct zijn en vermelden dat hier een 80/20 regel van toepassing is. 80% van de bossen is in handen van grote, goed georganiseerde bedrijven met een bosbebeheersplan die niet graag de prooi worden van NGO's. Die overige 20% zijn de kleinere, doorgaans lokale zagerijen. Of deze allemaal een bosbeheersplan hebben, geef ik het voordeel van de twijfel.

Dit soort bedrijven komen en gaan en zijn doorgaans "hard to get". Bij betrapping op illegaliteit of iets dergelijks verdwijnen ze/worden ze onvindbaar en vervolgens zie je een paar maanden later weer een nieuwe naam opduiken. Daarachter schuilt meestal de naam van het bedrijf dat kort daarvoor verdween.

...en dat is het dan net, dat "hard to get", daar schiet Greenpeace niets mee op dus die worden niet lastig gevallen. Sterker nog, je moet sterk in je schoenen staan om deze mannen te willen aanpakken. En wat bereik je daar mee? Het is vele gemakkelijker die grote zagerij, die multinational even in het slechte daglicht te zetten, dan heb je meteen een hoop media-aandacht en veel kopende partijen die vragen gaan stellen aan het betreffende bedrijf. En als je dan niet weet hoe dat spelletje werkt en je laat leiden door de media en de NGO's dan je nog geloven dat zagerijen de grootste ontbossers zijn en niet zij die bossen kappen voor andere doeleinden.

____________________________________________________________

Wil je dit met iemand delen? Deel het via de sociale kanalen onderaan op deze pagina.